Ειρήνη Διαλεχτή Κουρομιχελάκη
Ειδική Παιδαγωγός, Φιλόλογος, Παιδαγωγός Θεάτρου
Πολλές φορές η προσαρμογή των παιδιών στα νέα δεδομένα της σχολικής χρονιάς ιδιαίτερα σε περιόδους μετάβασης (απο το Δημοτικό στο Γυμνάσιο) δεν είναι απρόσκοπτη. Αρκετά συχνά το παιδί και κατ’ επέκταση όλη η οικογένεια αντιμετωπίζει δυσκολίες που αποδίδονται συνήθως στην ¨τεμπελιά¨ ή την ¨αδιαφορία¨ του παιδιού σε σχέση με τις μαθητικές του υποχρεώσεις. Στην πραγματικότητα καθε αποκλίνουσα συμπεριφορά κρύβει κάτι περισσότερο απο αυτήν την ερμηνεία, έλλειψη συνειδητοποίησης εκ μέρους του παιδιού του σχολικού του καθήκοντος, συναισθηματικοί-ψυχολογικοί λόγοι, μαθησιακές δυσκολίες... κ.τ.λ.
Εν προκειμένω, προτείνεται ένας οδηγός χρησιμοποίησης του συμπεριφοριστικού συστήματος αμοιβών και ποινών με σκοπό την αλλαγή ανεπιθύμητης συμπεριφοράς του παιδιού μας, σε περιπτώσεις όπου δε συντρέχουν σοβαροί συναισθηματικοί λόγοι ή μαθησιακές δυσκολίες που να μπλοκάρουν το παιδί και να το εμποδίζουν στην απόδοσή του αλλά το πρόβλημα έγκειται μάλλον σε ανεπαρκή ή ανύπαρκτη συνειδητοποίηση εκ μέρους του παιδιού της νέας κατάστασης και των απαιτήσεών της. Ωστόσο ο γονιός παρατηρεί αμέλεια του διαβάσματος, μη αφιέρωση χρόνου στη μελέτη, μονοδιάστατη ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια - ¨σημερινή παιδική μάστιγα¨. Φυσικά δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι, πρωτίστως, πέρα και πάνω από κάθε εγχειρίδιο ή επιστημονικό κανόνα βρίσκεται το τρίπτυχο: Αγάπη-Ενδιαφέρον –Συζήτηση!!!
Αμοιβές
Η εκπλήρωση των αμοιβών πρέπει να οδηγεί το παιδί σε ευχάριστα - θετικά συναισθήματα (χαρά, ικανοποίηση, τόνωση αυτοσυναισθήματος).
Οι αμοιβές θα αποτελέσουν τα μελλοντικά κίνητρα που θα οδηγήσουν στην επιθυμητή – επιδιωκόμενη συμπεριφορά, οπότε ο γονιός θα πρέπει να αναζητήσει τι είναι αυτό που αποτελεί αμοιβή για το παιδί του και όχι για τον ίδιο.
Που αναζητούμε λοιπόν τις αμοιβές:
Στα ενδιαφέροντα του παιδιού, σε αγαπημένες δραστηριότητες, παιχνίδια, ελεύθερος χρόνος, υλικές αμοιβές (δώρα, λιχουδιά) κ.τ.λ.
Είναι πολύ σημαντικό να μην εξαιρέσουμε απο τις αμοιβές την λεκτική επιβράβευση η οποία πρέπει να χαρίζεται εύστοχα και γενναιόδωρα.
Ποινές – Τιμωρία
Οι ποινές συνιστούν τις τιμωρίες δηλαδή τις συνέπειες της παραβατικής- ανεπιθύμητης συμπεριφοράς.Η χρήση τους θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα έλλογη και πολύ προσεκτική.Ο γονιός θα πρέπει να στοχεύει σταδιακά στη μείωση των ποινών και στην αύξηση των αμοιβών έτσι θα εξοπλίσει το παιδί μακροπρόθεσμα με αυτό που ονομάζεται εσωτερική πειθαρχία.
Ο γονιός, λοιπόν οφείλει να είναι φειδωλός με τη χρήση αυτού του μέσου – εργαλείου. Επίσης,θα πρέπει να σταθμίζει τη βαρύτητα της ποινής σε σχέση με την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Αυτά τα δύο θα πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία, πχ αν η παράβλεψη ή το λάθος του παιδιού δεν είναι τόσο σημαντικό δεν ενδείκνυται η επιβολή μια βαριάς τιμωρίας.
Πάντα εξηγούμε το λόγο της επιβολής της εκάστοτε τιμωρίας και πάντα δίνουμε το περιθώριο επιλογής στο παιδί να “αλλάξει” συμπεριφορά έστω και “καθυστερημένα”. Ελέγχουμε πάντα αν έγινε κατανοητό απο το παιδί το σχήμα αιτίου –αποτελέσματος δηλαδή τι έκανα λάθος –ποιά ήταν η συνέπεια- άρα τι θα αποφύγω στο μέλλον. Ώς γονείς πρέπει να είμαστε σίγουροι, χωρίς αμφιταλαντεύσεις και συνεπείς με αυτά που δηλώνουμε διαφορετικά προκαλούμε σύγχυση, χάνουμε την αξιοπιστία μας άρα και τη δύναμη επιρροής στα παιδιά μας.
Ποινές μπορούν να αποτελέσουν τα εξής:
Στέρηση κάποιου αγαπημένου παιχνιδιού για κάποιο διάστημα, μείωση ελεύθερου χρόνου για κάποιο διάστημα, διακοπή κάποιας δραστηριότητας για κάποιο διάστημα κ.τ.λ.
Στέρηση κάποιου αγαπημένου παιχνιδιού για κάποιο διάστημα, μείωση ελεύθερου χρόνου για κάποιο διάστημα, διακοπή κάποιας δραστηριότητας για κάποιο διάστημα κ.τ.λ.
Σημείωση 1: Είναι πολύ σημαντικό τόσο οι αμοιβές όσο και οι ποινές να συνδέονται κάθε φορά με συγκεκριμένη δράση και συμπεριφορά του παιδιού και να υπάρχει συζήτηση επί τούτου ώστε να καθίσταται κατανοητό και ξεκάθαρο για ποιό λόγο το παιδί αμείβεται ή τιμωρείται ώστε να οδηγείται αντίστοιχα στην επανάληψη της θετικής συμπεριφοράς (αμοιβή) και στη διόρθωση της αρνητικής συμπεριφοράς (τιμωρία).
Σημείωση 2: Αποφεύγουμε τους χαρακτηρισμούς και τη λεκτική επίπληξη καθώς και τις ακραίες ποινές που συνδέονται με ολική στέρηση και για μεγάλο χρονικό διάστημα δράσεων ή αγαπημένων παιχνιδιών. Ακόμα και οι τιμωρίες επιβάλλονται με ήρεμο τρόπο και κατόπιν συζήτησης ώστε να είναι κατανοητές και να έχουν ωφελιμότητα για το παιδί.
Σημείωση 2: Αποφεύγουμε τους χαρακτηρισμούς και τη λεκτική επίπληξη καθώς και τις ακραίες ποινές που συνδέονται με ολική στέρηση και για μεγάλο χρονικό διάστημα δράσεων ή αγαπημένων παιχνιδιών. Ακόμα και οι τιμωρίες επιβάλλονται με ήρεμο τρόπο και κατόπιν συζήτησης ώστε να είναι κατανοητές και να έχουν ωφελιμότητα για το παιδί.
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι πρόκειται για παιδί και όχι για ώριμο, ενήλικο άτομο και πως τα λάθη είναι ο απαραίτητος και χρήσιμος δρόμος της βελτίωσής του. Προσπαθούμε να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά στον τρόπο και στη μέθοδο μάθησης και οργάνωσης γενικά και στη συνειδητοποίηση του σχολικού τους καθήκοντος. Δεν ξεχνάμε ποτέ πως η εκμάθηση από το παιδί κάθε ενέργειας ή διαδικασίας απαιτεί χρόνο. Σεβόμαστε τον προσωπικό ρυθμό του παιδιού στην προσαρμογή του σε νέα δεδομένα δίνοντάς του χρόνο.
Πρίν την ενεργοποίηση του συστήματος αμοιβών-ποινών, γίνεται καταγραφή των αμοιβών και των ποινών που αφορούν το συγκεκριμένο παιδί, σε δύο στήλες με συνεργασία και των δύο γονέων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου