ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Οι μεγαλύτερες μάχες - α) Η ΑΛΩΣΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ

     Ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ἦτο ἀπόγονος μιᾶς οἰκογενείας κλεφτῶν, οἱ ὁποῖοι ἐπάλαισαν ἐπὶ τρεῖς αἰῶνας κατὰ τῆς σκληρᾶς μοίρας τῶν ῾Ελλὴνων. ῾Ηλθεν εἰς τὸν κὸσμον, ὅπως τὰ τέκνα τῶν θρυλικῶν θαυμάτων: κάτω ἀπὸ ἕν δένδρον εἰς τὸ Ραμοβούνι τῆς Μεσσηνίας, ὅταν οἱ Ἀλβανοὶ ἐρὴμωναν τὴν Πελοπόννησον μετὰ τὴν ἐπαναστατικὴν ἀπόπειραν (1770). Κανεὶς ἀπὸ τὴν γενεάν του δὲν εἶχε πεθάνει εἰς τὸ κρεβάτι. Δέκα ἐτῶν, εἰς τὸν πύργον τῆς Καστανίτσης, εἶδε πῶς πολεμοῦν καὶ πῶς πεθαίνουν. Ἦτο μικρὸς ἀκόμη, ὅταν ἐθεωρὴθη ἀπὸ τοὺς ἄλλους κλέφτας ὡς ὁ ἐνδεδειγμένος νὰ γίνῃ ἀρχηγός. Καὶ ἐφόρεσεν τὴν στολὴν τοῦ καπετάνιου. ᾽Εβοήθησε τὸν Ἀνδροῦτσον νὰ διασχίσῃ τὴν Πελοπόννησον. Κατήντησεν ὁ τρόμος τῶν Τούρκων, οἱ ὁποῖοι τὸν κατεδίωκον διαρκῶς καὶ τὸν ἠνάγκαζον νὰ μετακινῆται. Κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον ἔμαθεν ὅλα τὰ μονοπάτια, ὅλα τὰ σπήλαια καὶ ὅλα τὰ στρατηγικὰ σημεῖα τῆς Πελοποννήσου. Ὅλα αὐτὰ θὰ τοῦ

ἦσαν χρήσιμα κατόπιν. Εἰς τὸ τέλος καταφεύγει κυνηγημένος εἰς τὴν Ζάκυνθον. Ἀπὸ ἐκεῖ ἀγναντεύει τὸν Μοριᾶν μὲ τὸν καημὸν τοῦ ἐξορίστου. Δὲν νοσταλγεῖ τὴν ἑστίαν του, διότι δὲν τὴν ἐγνώρισε ποτέ. Νοσταλγεῖ τὸν Ἀγῶνα. Κατετάγη εἰς τὸν ἀγγλικὸν στρατὸν. Διεκρίθη εἰς πολλὰς μάχας κατὰ τῶν Γάλλων καὶ ἔφθασε μέχρι τοῦ βαθμοῦ τοῦ ταγματάρχου. Οἱ ἀπεσταλμένοι τῶν Φιλικῶν τὸν εὗρον προπαρεσκευασμένον. ᾽Εμυὴθη ὑπ᾽ αὐτῶν καὶ κατὰ τὰς παραμονὰς τῆς ᾽Επαναστάσεως ἀπεβιβάσθη εἰς τὴν Μάνην. Συνειργάσθη μὲ τὸν Πετρόμπεην καὶ κατέλαβον τὴν Καλαμάταν.

        Ἦτο πλέον 52 ἐτῶν, ἀλλὰ εὐκίνητος καὶ δραστὴριος. Μὲ τὴν μεγάλην στρατηγικὴν εὐφυΐαν του καὶ τὴν γνῶσιν πραγμάτων καὶ προσώπων, κατώρθωσε νὰ ἀναδειχθῇ ἀρχιστράτηγος καὶ σωτὴρ τῆς Πελοποννὴσου.

2. Νῖκαι εἰς τὸ Βαλτέτσι καὶ τὰ Δολιανά. Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσιν τῶν Καλαμῶν, ὁ Κολοκοτρώνης συνέλαβε τὸ σχέδιον νὰ κυριεύσῃ τὴν Τρίπολιν. ῾Η Τριπολιτσά, ἦτο ἡ κεφαλὴ διὰ τοὺς Τούρκους καὶ ἔπρεπε νὰ κτυπηθῇ, Εἰς αὐτὴν του τὴν προσπάθειαν ἐδοκίμασεν ἀπογοητεύσεις καὶ ἀγωνίας. ῾Ως στρατηγικὸς ἐγκέφαλος καὶ ἐμψυχωτὴς τοῦ Ἀγῶνος, ὤθησε τὰ ἄοπλα πλήθη νὰ γίνουν πολεμικὰ σώματα. Ἔδωσεν οὕτως εἰς τὸν ἀναρχούμενον ἀγῶνα τὴν μορφὴν τοῦ πολέμου.

      Τὰ γεγονότα τῆς Πελοποννὴσου ἀνησύχησαν τὸν Χουρσίτ, ὅστις ἐπολιόρκει τὸν Ἀλῆ Πασᾶν. ᾽Εφοβὴθη διὰ τὴν οἰκογένειάν του καὶ τοὺς θησαυρούς του. Ἀπέσπασε λοιπὸν 3500 Ἀλβανοὺς ἀπὸ τὸ στρατόπεδόν του καὶ τοὺς ἔστειλεν εἰς τὴν Τρίπολιν. ᾽Επὶ κεφαλῆς αὐτῶν ἦτο ὁ ἰκανὸς καὶ ἐμπειροπόλεμος Μουσταφάμπεης. Οὗτος ἔφθασε χωρὶς δυσκολίαν εἰς τὰς Πάτρας, διότι ἡ Στερεὰ Ἑλλὰς δὲν εἶχεν ἐπαναστατὴσει ἀκόμη. ᾽Ελεηλάτησε τὴν πὸλιν καὶ ἔκαυσε τὸ Αἴγιον. Διέλυσε τοὺς πολιορκητὰς τοῦ Ἀκροκορίνθου καὶ τοῦ Ναυπλίου. Τὴν 30ὴν Ἀπριλίου ἔφθασεν εἰς τὴν Τρίπολιν.

    ῾Ο Κολοκοτρώνης μὲ 200 Μανιάτας, τὸν Πετρόμπεην, τὸν Παπαφλέσσαν καὶ ἄλλους, ἐπολιόρκησε τὴν Καρύταιναν. Μόλις ὅμως ἐνεφανίσθησαν οἱ Τοῦρκοι, οἱ ἄοπλοι καὶ ἄπειροι πολιορκηταὶ διεσκορπίσθησαν. Τότε οἱ ἄλλοι ὁπλαρχηγοὶ ἐσκέφθησαν νὰ ὑποχωρήσουν εἰς τὴν Μεσσηνίαν καὶ ὁ Κολοκοτρώνης ἔμεινε μὸνος. Κατώρθωσε νὰ συγκεντρώσῃ 300 νεοσυλλέκτους καὶ ἤρχισε νὰ τοὺς γυμνάζῃ εἰς τὸ χωρίον Πιάνα. Ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ τὸν ἐγκατέλειψαν, μόλις ἐνεφανίσθη τουρκικὸς στρατός.

      Τέλος ἐπέτυχε νὰ πείσῃ τοὺς πάντας ὅτι ἄν δὲν καταληφθῇ ἡ Τρίπολις, ἡ Ἐπανάστασις κινδυνεύει. Ἀλλ’ ἐπειδὴ οἱ ῞Ελληνες δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ ἐπιτύχουν μὲ ἐπίθεσιν, ἐφήρμοσαν πολιορκητικὴν ζώνην πέριξ τῆς πόλεως. ῾Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης μὲ τοὺς ἀνεψιούς του καὶ 850 ἄνδρας κατέλαβε τὸ Βαλτέτσι . ᾽Εναντίον αὐτῶν ἐπετέθη ὁ Μουσταφάμπεης μὲ 6500 πεζοὺς καὶ 1500 ἰππεῖς (12 Μαΐου). Πρὸς βοήθειαν τῶν ῾Ελλήνων ἔσπευσαν ὁ Κολοκοτρώνης καὶ ὁ Πλαπούτας. ῾Η μάχη διὴρκεσε καθ’ ὅλην τὴν ἡμέραν. Κατὰ τὴν νύκτα ἔφθασαν καὶ ἄλλαι ἐνισχύσεις. Οὕτω τὴν ἐπομένην οἱ Ἕλληνες κατώρθωσαν νὰ τρέψουν εἰς ἄτακτον φυγὴν τοὺς Τούρκους καὶ νὰ κυριεύσουν πολλὰ λάφυρα. Τὸ κυριώτερον ὅμως εἶναι ὅτι οἱ ῞Ελληνες ἔλαβον θάρρος. Πρὶν ἔφευγον μὸλις ἤκουον ὅτι ἔρχονται Τοῦρκοι. Τώρα ἤρχισαν νὰ ἐρωτοῦν : «Ποῦ εἶναι οἱ Τοῦρκοι;»

     ῾Ο Μουσταφάμπεης, διὰ νὰ ἀποπλύνῃ τὴν ἐντροπὴν, ἔστειλεν 6.000 πεζοὺς καὶ ἱππεῖς διὰ νὰ πολεμὴσουν τοὺς Ἕλληνας, οἱ ὁποῖοι ἦσαν εἰς τὰ Βέρβαινα . Οὗτοι εἰς τὰ Δολιανὰ συνήντησαν τὸν Νικὴταν Σταματελόπουλον, ὁ ὁποῖος ἐπὴγαινεν εἰς τὸ Ναύπλιον μὲ 200 ἄνδρας. Συνὴφθη τότε μεγάλη μάχη. Τὸν Νικὴταν ἐβοήθησαν καὶ οἱ Ἕλληνες ἀπὸ τὰ Βέρβαινα. Εἰς τὸ τέλος οἱ Τοῦρκοι ἔπαθον τόσην φθοράν, ὥστε ὁ Νικὴτας ὠνομάσθη Τουρκοφάγος.

3. ῾Η ἅλωσις τῆς Τριπόλεως. Τώρα ἡ πολιορκία τῆς Τριπόλεως ἔγινε στενωτέρα. Οἱ Τοῦρκοι ἀνέμενον βοήθειαν, ἀλλὰ ματαίως. Τὰ τρὸφιμα καὶ τὸ ὕδωρ ἔλειπον. Αἱ ἀσθένειαι τοὺς ἐθέριζον. ῎Ηρχισαν λοιπὸν νὰ σκέπτωνται τὴν παράδοσιν, ἀλλὰ δὲν ἔμενον σύμφωνοι ὡς πρὸς τοὺς ὅρους. ᾽Επηκολούθησεν ὀχλαγωγία καὶ σύγχυσις. Τὸτε μερικοὶ Ἕλληνες διέκρινον ἕν κανονιοστάσιον ἀφρούρητον. Ἀνερριχήθησαν λοιπὸν ὁ εἰς ἐπὶ τοῦ ὤμου τοῦ ἄλλου καὶ ἔφθασαν εἰς τὸν προμαχῶνα. Ἔστρεψαν τότε τὰ πυροβόλα κατὰ τῆς Τριπόλεως καὶ ἤρχισαν νὰ βομβαρδίζουν τὴν πόλιν.

     Τότε ἐδόθη τὸ σύνθημα τῆς γενικῆς ἐπιθέσεως τῶν ῾Ελλήνων κατὰ τῆς Τριπόλεως. Οἱ γενναῖοι πολεμισταὶ ἐξεχύθησαν ὡς χείμαρρος πρὸς τὴν κατεύθυνσιν τῆς πόλεως. Ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλην αἱ πύλαι ἤνοιγον ἐμπρὸς εἰς τὴν ὁρμὴν τῶν ἡρωϊκῶν πολιορκητῶν. ᾽Επηκολούθησαν σκηναὶ ἀλλοφροσύνης καὶ πανικοῦ ἀπὸ τὸ ἔν μέρος, ἐνθουσιασμοῦ καὶ χαρᾶς ἀπὸ τὸ ἂλλο. Κατακλεὶς ἦτο ἡ γενικὴ λεηλασία καὶ ἡ σφαγὴ. Τὸ μίσος τόσων ἐκατονταετηρίδων δὲν ἐπέτρεπον τὸ ἔλεος καὶ τὸν ἀνθρωπισμόν.

Διὰ τὴν νύκτα αὐτὴν (23 Σ/βρίου 1821) ὁ Σολωμός γράφει :

« Ἄ! τὶ νύκτα ἦταν ἐκείνη,

ποὺ τὴν τρέμει ὁ λογισμός;

Ἄλλος ὕπνος δέν ἐγίνη

πάρεξ θάνατου πικρός.

Παντοῦ φόβος καὶ τρομάρα

καὶ φωνὲς καὶ στεναγμοί

παντοῦ κλάψα, παντοῦ ἀντάρα

καὶ παντοῦ ξεψυχισμοί...

       Οἱ θησαυροί, οἱ ὁποῖοι ἐπὶ αἰῶνας εἶχον συγκεντρωθῆ εἰς τὴν Τρίπολιν, διηρπάγησαν. Ὅλοι σχεδὸν οἱ Τοῦρκοι ἐφονεύθησαν ἤ ᾐχμαλωτίσθησαν. Μόνον οἱ Ἀλβανοὶ ἐσώθησαν μὲ μεγάλην δυσκολίαν, διότι εἶχον ὑπογράψει συμφωνίαν μὲ τὸν Κολοκοτρώνην πρὸ τῆς ἁλώσεως.

        Μὲ τὰ ἀμέτρητα λάφυρα ὡπλίσθησαν καλῶς ὅλοι οἱ ἄνδρες καὶ οἱ χωρικοὶ ἐπέταξαν τὰς σφενδόνας καὶ τὰς μαχαίρας. Τὸ ἠθικὸν ὅλων ἐξυψώθη.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ - ΚΩΝ/ΝΟΥ ΣΑΚΚΑΔΑΚΗ, ΟΕΔΒ