ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ: Η τύχη του ανδρικού πληθυσμού μετά την καταστροφή της Σμύρνης

Ο Κεμάλ είχε εκδώσει μια διαταγή που καθόριζε ακριβώς την κατάσταση. Όλοι οι άρρενες Έλληνες και Αρμένιοι, από 17 έως 45 ετών (η δρ. Λάβτζοϊ λέει από 15 ως 50, αλλά νομίζω ότι κάνει λάθος), θα εκτοπίζονταν στο εσωτερικό για να υπηρετήσουν σε τουρκικές ομάδες εργασίας. Αυτό σήμαινε απλώς παράταση του μαρτυρίου ακολουθούμενη από το θάνατο. Κατόπιν, όλοι οι υπόλοιποι πρόσφυγες, που δεν ανήκαν στην παραπάνω κατηγορία, θα στέλνονταν στις ομάδες εργασίας άσχετα από το φύλο και την ηλικία τους. Στη συνέχεια, ύστε­ρα από έκκληση της Νίαρ Ιστ Ριλίφ και άλλων, δόθηκε παράταση για τη δεύτε­ρη κατηγορία ως τις 8 Οκτωβρίου και εκδόθηκε μια άλλη διαταγή, σύμφωνα με την οποία όλοι οι χριστιανοί έπρεπε να έχουν φύγει από την Ανατολία μέσα σε 30 ημέρες.

 Επρόκειτο για μια ολοκληρωτική εκκαθάριση. Η ακριβής ιστορία των 160.000 ανδρών που χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους και οδηγήθηκαν στο εσωτερικό υπό την επιτήρηση των Τούρκων δε θα γίνει ποτέ γνωστή. Το παραπέτασμα που την καλύπτει ανασηκώνεται προς στιγμή για να αποκαλύψει ένα τάγμα εργασίας μακριά στα βουνά, στο δρόμο από τη Σμύρνη προς την Καισάρεια, να προχωράει αφήνοντας στην πορεία του μια μακριά σειρά από νεκρούς, με τους άντρες του αρρώστους, συχνά τραυματισμένους, μισόγυμνους και λιμοκτονούντες να σπρώχνονται αλύπητα από τα τουρκικά μαστίγια μέχρι να πέσουν και οι τελευταίοι, καλωσορίζοντας την ανακούφιση που τους πρόσφερε ο θάνατος ή τα κατάλοιπα μιας τέτοιας συνοδείας, να φτάνουν στον τελικό προορισμό τους, έχοντας ελαττωθεί από χιλιάδες σε εκατοντάδες. Αρκεί μόνο να πούμε ότι το μαρτύριο τους ήταν μα­κροχρόνιο και ότι πέθαναν αυτοί που αποτελούσαν το άνθος του άρρενα πλη­θυσμού των χριστιανικών μειονοτήτων. Σκοπός της τουρκικής πολιτικής ήταν απλώς η εξόντωσή τους. Αυτή η πολιτική ακολουθήθηκε με συνέπεια.

              Edward Hale Bierstadt, Η Μεγάλη Προδοσία, σσ. 78-79