Η πόλη άρχισε να γεμίζει πρόσφυγες από την ενδοχώρα. Οι περισσότεροι ήταν μικροκαλλιεργητές που είχαν κληρονομήσει ένα κομμάτι γης από τους παππούδες τους. Οι πρόγονοι τους είχαν εγκατασταθεί στη Μικρά Ασία προτού αρχίσουν οι Τούρκοι να αναπτύσσουν εθνική συνείδηση και να φιλοδοξούν να γίνουν κράτος. Ήταν άνθρωποι της γης και είχαν μάθει να ζουν τις οικογένειές τους με τα λιγοστά στρέμματα που είχαν στη διάθεσή τους, με μια αγελάδα, ένα γάιδαρο και ένα κατσίκι. Αυτή ήταν η περιουσία τους. Καλλιεργούσαν καπνά, σύκα, σταφίδα και άλλα εξαγώγιμα προϊόντα. Ήταν πάντως ειδικοί στην καλλιέργεια της καλύτερης ποιότητας καπνού και της καλύτερης -σε ολόκληρο τον κόσμο- σταφίδας της Μικράς Ασίας.
Αυτό το υπολογίσιμο αγροτικό δυναμικό, η ραχοκοκαλιά της ευημερίας όλου του τόπου, ερχόταν στη Σμύρνη εξαθλιωμένο, σε κατάσταση επαιτείας. Οι φιλόπονοι και αποδοτικοί αυτοί γεωργοί βρίσκονταν πια στο έλεος της φιλανθρωπίας των Δυτικών. Έφθαναν στη Σμύρνη κατά χιλιάδες και κατασκήνωναν στην παραλία. Είχαν γεμίσει τις εκκλησίες, τα σχολεία και τις αυλές της Y.M.C.A. και της Y.W.C.A. καθώς και τα αμερικανικά σχολεία. Κοιμούνταν όπου έβρισκαν - ακόμα και στο δρόμο. Τις πρώτες μέρες πολλοί από αυτούς έβρισκαν ακόμη τρόπο να φύγουν με ατμόπλοια και άλλα πλωτά μέσα. Η αποβάθρα όμως γέμισε πολύ γρήγορα πρόσφυγες φορτωμένους τα απομεινάρια της περιουσίας τους. Παρουσίαζαν αξιοθρήνητο θέαμα. Όποιος άνθρωπος δεν είχε πάθει «ανοσία» στον πόνο μετά το Μεγάλο Πόλεμο, ένιωθε να του ραγίζει η καρδιά στη θέα εκαντοντάδων αβοήθητων παιδιών. Δυστυχώς όμως είναι και η ατροφία της καρδιάς ένα από τα φαινόμενα που προκαλεί ο Αρμαγεδδών. Η γιατρός Esther Lovejoy έχει γράψει κάτι που αφορά και μερικούς Αμερικανούς αυτόπτες μάρτυρες των τραγικών σκηνών:
«Το μυαλό τους», λέει, «έμοιαζε να μην καταγράφει όσα έβλεπαν τα μάτια τους». Αν έγραφε ότι «η καρδιά τους» δεν κατέγραφε όσα διεκτραγωδούνταν, τότε θα πλησίαζε περισσότερο στην αλήθεια. Οι πρόσφυγες δεν μπορούσαν να κουβαλήσουν τίποτα περισσότερο απ' όσα μπορεί να φορτωθεί ένας καταπονημένος άνθρωπος στην πλάτη.
Κάτω από ομαλές συνθήκες δε βλέπεις αρρώστους, γιατί κάθονται κλεισμένοι στα σπίτια τους ή στα νοσοκομεία. Όταν όμως ξεσπάει φωτιά ή πανικός, διαπιστώνεις με κατάπληξη πόσο πολλοί άνθρωποι είναι άρρωστοι ή ανήμποροι. Πολλοί πρόσφυγες κουβαλούσαν γέρους και ανάπηρους στις πλάτες τους. θυμάμαι μια ηλικιωμένη με άσπρα μαλλιά να παραπατάει στα σοκάκια της Σμύρνης, φορτωμένη στην πλάτη το σκελετωμένο γιο της που καιγόταν στον πυρετό. Ήταν πιο ψηλός από τη μάνα του και τα πόδια του σέρνονταν στο έδαφος.
George Horton, Αναφορικά με την Τουρκία, σσ. 137-139
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου